Hiệp phụ (extra time) là phần thời gian thi đấu bổ sung xuất hiện trong các trận đấu loại trực tiếp khi hai đội hòa sau 90 phút chính thức. Việc nắm rõ quy định hiệp phụ không chỉ giúp người xem phân biệt với thời gian bù giờ (stoppage time) mà còn là cơ sở để phân tích chiến thuật, quản lý thể lực và quyết định thay người ở giai đoạn then chốt của trận đấu.
Định nghĩa và cơ sở pháp lý
Theo Laws of the Game 2024–2025 (Luật 7 – Thời lượng trận đấu), hiệp phụ bao gồm hai hiệp mỗi hiệp 15 phút, tổng cộng 30 phút. Nếu sau 30 phút hiệp phụ tỉ số vẫn hòa, trận đấu được xác định kết quả bằng loạt sút luân lưu (theo Luật 10 – Xác định kết quả trận đấu). Giữa hai hiệp phụ có một khoảng nghỉ ngắn, thường 1–2 phút; không áp dụng khoảng nghỉ dài như giữa hai hiệp chính.
Mbappé ghi hat-trick và trận chung kết World Cup 2022 kéo dài sang hiệp phụAlt: Mbappé ghi hat-trick trong trận chung kết World Cup 2022, hiệp phụ quyết định kết quả
Khi nào hiệp phụ được áp dụng?
Hiệp phụ chỉ được sử dụng trong các trận đấu có yêu cầu xác định đội thắng ngay sau trận (loại trực tiếp hoặc chung kết). Cụ thể:
- Trận đấu kết thúc 90 phút chính thức (bao gồm thời gian bù giờ) mà hai đội hòa.
- Điều lệ giải quy định phải phân định thắng thua ngay sau một trận duy nhất.
- Không áp dụng trong các vòng bảng trừ khi điều lệ giải có quy định riêng.
Trong các giải đấu có hai lượt (sân nhà – sân khách) hoặc giai đoạn vòng bảng, thường không áp dụng hiệp phụ, trừ khi điều lệ yêu cầu.
Thời lượng, nghỉ ngơi và xử lý gián đoạn
- Hiệp phụ: 2 × 15 phút = 30 phút thi đấu thực tế.
- Nghỉ giữa hai hiệp phụ: ngắn (thường 1–2 phút).
- Trọng tài có quyền cộng thời gian bù giờ vào từng hiệp phụ nếu có gián đoạn do chấn thương, thay người, kiểm tra VAR hoặc các sự cố khác. Việc cộng thời gian tuân theo tiêu chuẩn chung về khoảng dừng trận đấu.
Ramos gỡ hòa ở phút bù giờ, mở ra hiệp phụ bùng nổ cho Real MadridAlt: Sergio Ramos đánh đầu gỡ hòa phút bù giờ, trận đấu bước vào hiệp phụ và thay đổi cục diện
Quy định thay người trong hiệp phụ
Quyền thay người trong hiệp phụ phụ thuộc vào quy định của giải đấu:
- Nếu BTC giải cho phép 5 lượt thay người trong thời gian chính (quy định phổ biến sau đại dịch), thông thường sẽ có thêm 1 lượt thay người trong hiệp phụ, nâng tổng lên 6 lượt trong trận.
- Luật cho phép mỗi đội có nhiều cầu thủ dự bị, nhưng số lượt thay được quy định cụ thể trong điều lệ giải. Các HLV cần tính toán phân bổ lượt thay để tối ưu hoá về chiến thuật và phòng ngừa chấn thương.
Tác động chiến thuật và thể lực
Hiệp phụ là thời điểm quy tụ nhiều yếu tố quyết định:
- Chiến thuật: HLV phải cân nhắc giữa bảo toàn lực lượng để bước vào loạt luân lưu hoặc tấn công tất tay để giành thắng lợi trước khi kéo dài thêm rủi ro. Việc dùng cầu thủ có khả năng phán đoán tình huống cố định (penalty specialists), hoặc thay người nhằm kéo giãn nhịp độ trận đấu là những phương án phổ biến.
- Thể lực: 30 phút thêm có thể làm thay đổi hoàn toàn năng lực thi đấu, đặc biệt trong các trận có mật độ thi đấu dày hoặc điều kiện khí hậu khắc nghiệt. Các đội thường phải dự trù phương án dinh dưỡng, hồi phục ngắn hạn và điều chỉnh cường độ.
- Yếu tố tâm lý: Hiệp phụ gia tăng áp lực, dễ phát sinh tình huống nóng (thẻ, lỗi cá nhân) và ảnh hưởng lớn đến quyết định trọng tài cũng như niềm tin cầu thủ.
Zidane húc đầu Materazzi trong hiệp phụ chung kết World Cup 2006, khoảnh khắc thay đổi lịch sửAlt: Zinedine Zidane húc đầu Materazzi trong hiệp phụ chung kết World Cup 2006, sự kiện tâm lý và kỷ luật trong hiệp phụ
Những trận hiệp phụ kinh điển và bài học chiến thuật
- Real Madrid vs Atlético Madrid, chung kết Champions League 2014: Ramos gỡ hòa ở phút bù giờ, Real bùng nổ trong hiệp phụ để thắng 4–1 — minh chứng cho hiệu ứng tinh thần và lợi thế luân chuyển đội hình trong hiệp phụ.
- World Cup 2006, Pháp vs Italy: hiệp phụ chứng kiến sự cố kỷ luật lớn (Zidane – Materazzi) và kết thúc bằng loạt luân lưu — nhấn mạnh yếu tố tâm lý và kiểm soát cảm xúc.
Sai lầm phổ biến và nhầm lẫn
- Nhầm lẫn giữa hiệp phụ và thời gian bù giờ: thời gian bù giờ cộng vào mỗi hiệp vì gián đoạn; hiệp phụ là giai đoạn riêng, bắt buộc 30 phút nếu điều lệ áp dụng.
- Hiểu sai về “golden goal”/“silver goal”: Luật “bàn thắng vàng” đã bị bãi bỏ (2004), hiệp phụ hiện luôn đá đủ 30 phút bất kể có bàn thắng sớm.
- Quản lý thay người kém: sử dụng quá sớm lượt thay trong 90 phút có thể khiến HLV mất lợi thế chiến thuật trong hiệp phụ.
Khán giả thường nhầm lẫn giữa hiệp phụ và thời gian bù giờAlt: Cổ động viên nhầm lẫn giữa hiệp phụ và thời gian bù giờ, cần phân biệt rõ luật và diễn biến trận đấu
Câu hỏi thường gặp (Tóm tắt)
- Hiệp phụ có bao nhiêu phút? 2 hiệp × 15 phút = 30 phút.
- Có còn “bàn thắng vàng” không? Không, Golden Goal bị bãi bỏ từ 2004.
- Thay người trong hiệp phụ được thêm không? Thường có thêm 1 lượt nếu điều lệ giải cho phép thêm trong hiệp phụ — ví dụ từ 5 lên 6 lượt tổng cộng.
Kết luận: Hiệp phụ không chỉ là phần kéo dài thời gian thi đấu mà còn là không gian chiến thuật và kiểm chứng thể lực, tâm lý. Việc hiểu rõ quy định, phân tích tác động chiến thuật và quản lý nhân sự trong hiệp phụ là yêu cầu bắt buộc với các HLV, cầu thủ và người theo dõi nghiêm túc. Mời độc giả bình luận về trận hiệp phụ đáng nhớ nhất theo quan điểm chuyên môn của bạn.
