Phần mở đầu
Trận đấu bóng đá kết thúc không đơn thuần là tiếng còi mãn cuộc: đó là kết quả của một hệ thống luật định chặt chẽ do IFAB và FIFA ban hành. Theo Luật Bóng Đá 2025/2026 (Laws of the Game), nguyên tắc về thời gian thi đấu, thời gian bù giờ (injury time), hiệp phụ và các tình huống hủy/trì hoãn được quy định rõ nhằm đảm bảo tính công bằng và an toàn. Bài viết này giải thích chi tiết cách trận đấu được kết thúc theo luật chính thức, phân loại các kịch bản kết thúc, và đưa ra ví dụ thực tế đã xảy ra trên trường quốc tế để độc giả Việt Nam nắm vững quy trình áp dụng.
Nội dung chính
H2: Nguyên tắc cơ bản về thời gian và kết thúc trận đấu
- Thời lượng tiêu chuẩn: mỗi trận đấu chính thức bao gồm hai hiệp, mỗi hiệp 45 phút. Thời gian nghỉ giữa hiệp là 15 phút.
- Còi kết thúc: trận bắt đầu bằng tiếng còi của trọng tài chính; kết thúc khi trọng tài thổi còi mãn cuộc sau khi đã tính đủ thời lượng chính thức cộng thời gian bù giờ.
- Thời gian bù giờ (Law 7): do trọng tài thứ tư/ban tổ chức thông báo và trọng tài chính quyết định mức cộng thêm dựa trên các gián đoạn đáng kể (chấn thương, thay người, VAR, can thiệp an ninh…). Mức bù giờ thường dao động 1–5 phút mỗi hiệp nhưng có thể dài hơn trong các trận đấu đặc biệt như World Cup.
H3: Tiêu chí xác định thời gian bù giờ
- Những yếu tố chính: chấn thương nặng, thay người, kiểm tra VAR, mất thời gian do sự cố an ninh, dự bị y tế, và các can thiệp khác ngoài ý muốn.
- Trọng tài tính tổng thời gian gián đoạn và cộng vào mỗi hiệp; thời gian này không bị giới hạn cứng theo luật, nhưng phải hợp lý và minh bạch.
- Trọng tài có quyền kéo dài thêm nếu có sự cố nảy sinh trong thời gian bù giờ.
Trọng tài thông báo thời gian bù giờ qua bảng điện tử trên sân.
H2: Hiệp phụ và loạt sút luân lưu (Áp dụng cho loại trận loại trực tiếp)
- Khi nào có hiệp phụ: nếu trận loại trực tiếp hòa sau 90 phút cộng bù giờ, luật thứ 10 quy định hiệp phụ gồm hai hiệp 15 phút (tổng 30 phút), nghỉ 5 phút giữa hai hiệp phụ.
- Mục tiêu hiệp phụ: tạo cơ hội ghi bàn bằng “bàn thắng tự nhiên” (không còn quy ước bàn thắng sân khách hay “golden goal”).
- Nếu vẫn hòa sau 30 phút hiệp phụ, trận đấu được phân định bằng loạt sút luân lưu (penalty shoot-out): mỗi đội sút 5 quả luân phiên, sau đó đá tiếp loạt đột tử nếu vẫn hòa.
- Lưu ý: Hiệp phụ không tính là thời gian thi đấu chính thức; các thay đổi chiến thuật và nhân sự trong hiệp phụ thường ảnh hưởng lớn tới bố trí đội hình và chiến thuật tấn công/kiểm soát.
H3: Tác động chiến thuật của hiệp phụ
- Quản lý thể lực: HLV phải cân nhắc trao đổi nhân sự nhằm giữ thể lực cho 30 phút thêm mà vẫn duy trì sức ép tấn công.
- Bố trí đội hình: đội thiên về phòng ngự có xu hướng chuyển sang sơ đồ 4-5-1 để khép khoảng trống; đội cần ghi bàn có thể chuyển sang 3-5-2 hoặc 3-4-3 để gia tăng áp lực.
- Kịch bản penalty: nếu có khả năng loạt sút, huấn luyện viên cần quyết định ai là người sút chính và chuẩn bị tinh thần cho thủ môn trong nhiệm vụ đối đầu 1-1.
Trọng tài công bố thời gian bù giờ, ảnh minh hoạ quyền quyết định của tổ trọng tài.
H2: Hủy trận (abandonment) và hoãn trận: quy trình và tiêu chí
- Quyền hủy trận: trọng tài có thể dừng hoặc hủy trận nếu không thể tiếp tục do thời tiết cực đoan, tình trạng bạo lực, sự cố an ninh, can thiệp từ bên ngoài (xâm nhập sân), hoặc lỗi nghiêm trọng của một đội khiến trận không thể tiếp tục.
- Điều kiện xử lý kết quả: cách xử lý phụ thuộc vào quy định của từng giải đấu — có thể đá lại toàn bộ, đá lại phần còn thiếu, công bố kết quả tại thời điểm hủy, hoặc hủy bỏ trận nếu chưa đạt ngưỡng phần trăm trận đã diễn ra (ví dụ quy định 75% trong một số giải).
- An toàn ưu tiên hàng đầu: FIFA/IFAB nhấn mạnh ưu tiên bảo đảm an toàn cho cầu thủ, quan chức và khán giả; quyết định cuối cùng thường thuộc Ban tổ chức (Match Delegate/FIFA) sau báo cáo trọng tài.
H3: Ví dụ thực tế và tiền lệ
- Iran vs UAE (vòng loại World Cup khu vực châu Á, tháng 3): thời gian bù giờ lên tới 29 phút trong hiệp 1 do mất điện trên sân Azadi (Tehran) — minh họa quyền mở rộng bù giờ trong tình huống bất thường.
- Al Shabab vs Al Ittihad (Giải Ngoại hạng Palestine, 9/2019): ghi nhận mức bù giờ cùng loại lên tới 42 phút (kỷ lục cấp câu lạc bộ).
- Brazil vs Argentina (tháng 9/2021): trận đấu phải tạm hoãn/hoàn do can thiệp của ANVISA liên quan tới khai báo y tế, dẫn tới hỗn loạn và quyết định tạm hoãn.
- Claypole vs Victoriano Arenas (giải hạng Năm Argentina, 2011): trận hủy do bạo lực giữa hai đội; Sheffield United vs West Brom (2002) là ví dụ về thiếu người khiến trận bị hủy và sau đó CLB bị phạt nặng.
Sân vận động dừng trận vì lý do an ninh hoặc can thiệp bên ngoài — ảnh minh họa các trường hợp hủy trận.
H2: Những nhầm lẫn phổ biến cần làm rõ
- “Trận không có bù giờ”: Sai. Bù giờ là bắt buộc cho các trận chính thức theo Luật 7 để bù đắp gián đoạn.
- “Hiệp phụ = bàn thắng vàng”: Sai. Quy tắc bàn thắng vàng đã bị bãi bỏ; hiệp phụ luôn chơi đủ 30 phút.
- “Away goals vẫn còn”: Sai. Luật bàn thắng sân khách đã bị loại bỏ từ mùa 2021/22 để tăng tính công bằng.
- “Hủy trận đồng nghĩa không có đội thắng”: Không hẳn; phương án xử lý tuỳ theo quy định giải đấu và báo cáo trọng tài, có thể đá lại hoặc công bố kết quả tại thời điểm hủy.
Kết luận
Tóm tắt: Trận đấu chính thức kết thúc sau 90 phút cộng thời gian bù giờ do trọng tài quyết định; ở các trận loại trực tiếp, nếu hòa sẽ có hiệp phụ 30 phút và nếu vẫn hòa sẽ phân định bằng loạt sút luân lưu. Các kịch bản hủy/trì hoãn được xử lý linh hoạt theo quy định giải đấu, với tiêu chí an toàn được đặt lên hàng đầu. Đối với HLV và ban huấn luyện, kiến thức về thời gian bù giờ và hiệp phụ là yếu tố chiến thuật quan trọng — ảnh hưởng trực tiếp đến bố trí đội hình, sự thay người và kế hoạch tấn công/phòng ngự.
Mời độc giả 360bongda.net góp ý: bạn đánh giá thế nào về ảnh hưởng của thời gian bù giờ và hiệp phụ tới chiến thuật của các đội bóng hiện đại? Hãy để lại nhận xét và dự đoán trường hợp chiến thuật bạn muốn phân tích tiếp theo.
